De wereld staat in brand. Niet letterlijk natuurlijk, maar economisch en geopolitiek kolkt het als nooit tevoren. Wat voor velen lang een “ver-van-ons-bedshow” leek, komt steeds dichterbij. Handelsconflicten, grondstoffenschaarste en machtsverschuivingen tussen wereldspelers creëren onzekerheid en raken nu ook het hart van Belgische ondernemingen.
In de eerste aflevering van onze talkshow ImpactRadar ging Hind Salhane in gesprek met Eric Van den Broele, Director Research & Development bij GraydonCreditsafe, over de impact van recente geopolitieke ontwikkelingen op onze economie.
De verborgen agenda
De aanleiding voor het gesprek is de plotse “pauzeknop” die Donald Trump heeft ingedrukt in de escalerende tarievenoorlog. De 90 dagen uitstel lijken op het eerste gezicht een poging om rust te brengen, maar volgens Van den Broele is het net onderdeel van een strategisch onderhandelingsspel.
“Trump gebruikt chaos als hefboom om zijn onderhandelingspositie te versterken en de economische wereldorde en de muntverhoudingen te herschikken in het voordeel van de VS en ten koste van Europa”, zegt hij.
Wat op het eerste gezicht een kortetermijnmaatregel lijkt, zou dus onderdeel kunnen zijn van een groter plan, waarin muntverhoudingen, handelsstromen en militaire afhankelijkheden worden hertekend. Europa wordt daarin niet als bondgenoot, maar als neutrale speler behandeld. Kwetsbaar en onder druk.
De échte strijd: grondstoffen
Toch is er meer aan de hand. Terwijl de wereld focust op invoerrechten en handelsbalansen, voltrekt zich op de achtergrond een minstens even belangrijk conflict: de strijd om strategische grondstoffen. Die zeldzame aardmetalen zijn essentieel voor onder andere windmolens, elektrische wagens en hightechproductie
“Trump bemoeit zich opvallend actief met gebieden als Oekraïne, Groenland en zelfs de Congo-Rwanda-crisis, telkens met grondstoffen als drijfveer”, stelt Van den Broele.
Wat vaak als politieke of militaire bemoeienis wordt gezien, kan in realiteit wel eens een weldoordachte strategie zijn om Amerika industrieel toekomstbestendig te maken.
Europa bevindt zich in een kwetsbare positie in die mondiale strijd om strategische grondstoffen. Van de 30 kritieke materialen die de Europese Commissie als essentieel beschouwt voor de toekomst van haar industrieën, zijn er maar liefst 21 aanwezig in Oekraïne. Tot op vandaag is Europa echter sterk afhankelijk van China voor de import van deze grondstoffen, een afhankelijkheid die haar concurrentiekracht onder druk zet.
Om die kwetsbaarheid te verminderen, kijkt Europa nadrukkelijk naar Oekraïne als alternatieve bron. Maar net op dat moment mengt ook de Verenigde Staten zich in het geopolitieke spel. Zo raakt Europa gevangen tussen twee grootmachten: China, de huidige dominante leverancier, en Amerika, dat via politieke en economische druk zijn invloed wil vergroten en Europa deels buitenspel zet. Deze Amerikaanse inmenging vormt een reëel risico voor Europa’s bevoorrading én haar strategische autonomie.
De impact op Belgische bedrijven
De centrale vraag is dan: wat betekenen deze geopolitieke omwentelingen voor onze Belgische ondernemingen? Volgens Van den Broele bevinden we ons op een kruispunt. Ondernemingen zullen zich moeten herpositioneren, strategisch en financieel.
Ze moeten op zoek naar nieuwe afzetmarkten, alternatieve grondstoffenketens ontwikkelen, en tegelijk de huidige omzetdaling opvangen die gepaard gaat met geopolitieke spanningen en handelsbeperkingen. En dat vraagt financiële veerkracht.
Daarbij volstaat een klassiek financieel gezondheidsoordeel op basis van liquiditeit en solvabiliteit niet meer. Het zegt immers weinig over de langere termijn.
“De echte vraag is of bedrijven over voldoende redundante reserves beschikken om te investeren in nieuwe strategieën en tijdelijke verliezen op te vangen,” zegt Van den Broele.
En daar wringt het schoentje. Uit een analyse van GraydonCreditsafe blijkt dat hoewel meer dan 80% van de Belgische bedrijven operationeel gezond is, 30% daarvan geen reserves heeft om onverwachte schokken het hoofd te bieden. Ongeveer de helft van die groep kan nog terugvallen op bankfinanciering, maar de andere helft zit op droog zaad. Dat betekent dat tot 15% van de bedrijven niet de mogelijkheid heeft om zich aan te passen aan de nieuwe economische realiteit. Ze zijn dus fundamenteel kwetsbaar in deze context van mondiale hertekening.
Meer hierover vindt u in de studie: