Transparantie onder druk in Luxemburg en in Spanje

Luxemburg was altijd al een buitenbeentje in Europa, vaak bestempeld als belastingparadijs voor bedrijven. Waar de Nationale Bank van België via een licentie en een API open toegang biedt tot drie jaar historiek aan jaarrekeningen voor een beperkt bedrag, heeft Luxemburg de deuren dichtgedaan. Tot voor kort kon de informatie nog gescrapet worden, maar nieuwe beveiligingsmaatregelen hebben die route volledig geblokkeerd.

De gevolgen laten zich raden:

• Geen API, geen licentie, geen bulktoegang.
  Wie informatie wil, moet elke jaarrekening afzonderlijk opvragen. Een kostelijke en dus onhaalbare operatie voor data-providers en analisten.
• Iedereen zit in hetzelfde schuitje.
  Geen enkele speler die zich richt op de markt van Luxemburgse bedrijfsinformatie heeft nog volledige toegang.

Nochtans telt Luxemburg ongeveer 145.000 ondernemingen, waarvan zo’n 80% balansplichtig is. Dat percentage ligt veel hoger dan in België, wat transparantie ten goede zou moeten komen. Maar de publieke toegankelijkheid van die gegevens is nagenoeg volledig verdwenen.

Dat is geen toeval. Het land bouwde zijn financiële aantrekkingskracht net op geheimhouding, discretie en beperkte openbaarheid. Transparantie is er geen prioriteit, maar een bedreiging voor het gevestigde model.

“De kwaliteit van bedrijfsinformatie in Luxemburg zal dan ook altijd minder goed zijn in vergelijking met wat in andere landen te vinden is. Het kan niet anders uitgelegd worden. Het is simpelweg het DNA van het land, waar elke data provider mee te maken heeft”, zegt Peter Gazelle, Managing Director van GraydonCreditsafe, hierover.

Deze ontwikkeling past in een bredere trend waarin Luxemburg, samen met Liechtenstein, een minimalistische interpretatie van Europese transparantieregels hanteert. Hoewel er EU-richtlijnen zijn die voorschrijven dat ondernemingen jaarrekeningen moeten publiceren, blijft de nationale implementatie dus beperkt. Of bewust omslachtig.

Ook Spanje beperkte recent de toegang tot bedrijfsdata, zij het vanuit een ander motief: gegevensbescherming. De Spaanse gegevensbeschermingsautoriteit (AEPD) besliste dat gegevens van eenmanszaken niet langer beschikbaar mogen zijn, tenzij de betrokkene daar expliciet toestemming voor geeft (consent).

Eenmanszaken gebruiken vaak informatie die zowel professioneel als privé geïnterpreteerd kan worden. Het Spaanse identificatienummer voor eenmanszaken is overigens gelinkt met de geboortedatum van de persoon in kwestie en dat ligt gevoelig.

Dat betekent concreet dat duizenden Spaanse eenmanszaken uit commerciële databanken moeten verdwijnen. Niet alleen bij GraydonCreditsafe dus. Ook hier geldt de regel voor álle dataleveranciers.

De AEPD beroept zich op de LOPDGDD (Ley Orgánica 3/2018), de Spaanse implementatie van de GDPR, die persoonsgegevens van natuurlijke personen met een commercieel statuut strenger beschermt.

Deze beslissing legt een fundamenteel spanningsveld bloot:

• Open data versus privacy. Transparantie over bedrijfsactiviteit botst rechtstreeks met de bescherming van persoonlijke gegevens.
• Economische impact. Bedrijven die bedrijfsinformatie gebruiken voor kredietanalyse, risicobeheer of fraudepreventie, verliezen een belangrijke bron van informatie.

Waar België de eenmanszaak expliciet als “onderneming” definieert in de Vennootschapswet van 2019 en de Insolventiewet van 2018, beschouwt Spanje deze juist als een natuurlijk persoon. Dus met volwaardige privacyrechten. Het toont hoe Europees beleid niet uniform wordt toegepast, ondanks dertig jaar pogingen tot harmonisatie.

De Europese Unie probeert met initiatieven zoals de EU Data Act en Open Data Directive (2019/1024) het hergebruik van publieke data te stimuleren. Toch blijkt in de praktijk dat nationale belangen de overhand krijgen.

• Transparante kernlanden zoals bijvoorbeeld België, Nederland en Frankrijk zien open data als een hefboom voor innovatie en vertrouwen.
• Beschermende regimes zoals Luxemburg, Duitsland en Spanje focussen eerder op discretie, concurrentiepositie of privacy. Zonder de nodige transparantie wordt het in die landen een hele uitdaging om te voldoen aan de AML-richtlijnen.

Deze uiteenlopende visies leiden tot een gefragmenteerd datalandschap. Elke marktpartij moet voortdurend balanceren tussen wettelijke beperkingen, commerciële noden en maatschappelijke verwachtingen.

Voor dataleveranciers en gebruikers van bedrijfsinformatie is de boodschap helder:

1. Aanvaard verschillen per land. Verwacht niet dat transparantie of actualiteit van data in landen als Luxemburg of Spanje dezelfde is als in België.
2. Verschillen kunnen ook een meerwaarde zijn. Door alle bronnen te integreren in één uniform platform, kan GraydonCreditsafe waarde creëren waar anderen versnipperd blijven.
3. Volg Europese evoluties. Nieuwe regelgeving, zoals de Data Act en de Artificial Intelligence Act, zullen nieuwe kaders scheppen voor data-toegang en hergebruik.

De strijd tussen transparantie en bescherming is nog lang niet gestreden. Luxemburg kiest voor discretie, Spanje voor privacy, en de Europese Unie voor uniformiteit. Voorlopig zonder resultaat.

Nochtans is er een duidelijk argument dat in het voordeel pleit van transparantie. Wanneer een bedrijf met beperkte aansprakelijkheid failliet gaat of insolvent wordt verklaard, dan wordt de schade afgewend op de maatschappij. Ook éénmanszaken zijn ingebed in het economisch weefsel en dat gaat nu eenmaal gepaard met risico’s. Is het in die optiek dan niet logisch dat transparantie cruciaal is om die schade, waar de gemeenschap voor opdraait, te kunnen beperken?

Voor organisaties die met bedrijfsdata werken, is de uitdaging alvast duidelijk: het wordt moeilijker om ‘veilig’ zaken te doen in bepaalde landen.

In een wereld waarin data schaarser wordt, is vertrouwen nochtans de ultieme valuta.