Strategie

Samen sterk: de kracht van (Europese) solidariteit in tijden van spanning en onzekerheid

Eric Van den Broele & Jens Verboven

8 Min
12/06/2025

In een tijdperk waarin technologie zich razendsnel ontwikkelt, waar een handelsoorlog voor onzekerheid zorgt en geopolitieke spanningen steeds nadrukkelijker voelbaar zijn, wordt samenwerking en solidariteit binnen Europa essentieel. Het continent onderscheidt zich duidelijk van grootmachten zoals de Verenigde Staten en China door een eigen, unieke benadering van ethiek, kunstmatige intelligentie (AI) en maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Het Europese waardenpatroon versus Angelsaksisch individualisme

Fundamentele verschillen tussen Europa en de Angelsaksische wereld zijn geworteld in waarden en ethiek. In Amerika ligt de nadruk sterk op individualisme en autonomie, voortkomend uit calvinistische tradities die individualiteit centraal stellen. Daar wordt het individu vooral gezien als iemand die zichzelf voortdurend moet bewijzen tegenover de maatschappij en andere individuen. In Europa daarentegen staat het individu centraal als integraal onderdeel van de samenleving, waarbij sociale verbondenheid en solidariteit kernwaarden zijn.

Het Europese waardepatroon staat momenteel in schril contrast met wat in de Verenigde Staten aan de gang is en waar het conservatieve blok een felle strijd aangaat met de ‘woke’-gedachte. Het Witte Huis wil maar al te graag de financiering voor programma’s rond diversiteit, inclusie, gelijkheid, transgenderkwesties en mileu stopzetten. Een duizendtal transgenders moeten bijvoorbeeld het Amerikaanse leger wellicht vroegtijdig verlaten, terwijl het conflict met ‘woke’ universiteiten zoals Harvard op de spits gedreven wordt. Om nog maar te zwijgen van de rechten van vrouwen, die als sneeuw voor de zon verdwijnen.

 

Het Europese waardepatroon staat momenteel in schril contrast met wat in de Verenigde Staten aan de gang is.

Europa's unieke kijk op AI

De verschillen uiten zich ook sterk in hoe bijvoorbeeld AI wordt toegepast en ervaren. Terwijl in de Verenigde Staten AI vooral gebruikt wordt om consumenten te sturen en te beïnvloeden – denk aan gepersonaliseerde aanbevelingen via Spotify of Netflix – zet China de technologie vooral in om burgers te controleren en te disciplineren.

Europa ziet dit totaal anders en kiest bewust voor een derde weg. Een goed functionerende samenleving betekent voor Europa een samenleving die sociaal en rechtvaardig is. AI wordt hier gezien als een krachtig instrument om het sociaal-maatschappelijke weefsel te versterken. Dit vertaalt zich in regelgeving zoals de GDPR, waarbij privacy en bescherming van het individu centraal staan, en AI als hulpmiddel wordt ingezet voor maatschappelijk welzijn en verbetering.

Sociaal rechtvaardige modellen als Europese hoeksteen

Sociaal rechtvaardige modellen zoals het Duitse Rijnlandmodel en het Nederlandse Poldermodel zijn typerend voor Europa. Deze modellen benadrukken sterk het belang van toegankelijk onderwijs, gezondheidszorg en zorg voor elkaar. Kernwaarden zoals samenwerking, langetermijndenken en duurzaamheid zijn hierbij cruciaal. De vrije markt wordt gezien als een krachtige motor voor groei en welvaart, die weliswaar goed gereguleerd en gecorrigeerd moet worden om sociale rechtvaardigheid te garanderen.

ESG: verplichting of strategische kans?

Het ESG-beleid (Environmental, Social and Governance) vormt een duidelijk voorbeeld van hoe Europa zich wil onderscheiden op het vlak van duurzaamheid en ethiek. Hoewel sommige bedrijven de ESG-regels vooral ervaren als een verplichting of regeldruk, zien steeds meer ondernemingen hierin juist een strategische kans. Door in te zetten op ESG realiseren bedrijven niet alleen maatschappelijke voordelen, maar vaak ook een hogere financiële performance en een betere reputatie. Verschillende studies hebben dat inmiddels bewezen.

Kunnen organisaties het zich nog veroorloven om zaken te doen met een bedrijf uit land X of Y?

Ondernemingen kiezen ook steeds bewuster met wie ze zakendoen. Verschillende sectoren (zoals bijvoorbeeld de banksector) hebben de verplichting om bepaalde controles uit te voeren, maar daarnaast zijn er steeds meer bedrijven die geen verplichtingen hebben en er wel degelijk rekening mee houden. Al is het maar uit eigenbelang: de reputatie. Hun keuzes worden onder meer gedreven door geopolitieke ontwikkelingen zoals conflicten in Oekraïne en Israël of door wantrouwen ten opzichte van bijvoorbeeld Chinese bedrijven, waarbij ethische afwegingen zwaarder wegen dan ooit. Kunnen organisaties het zich nog veroorloven om zaken te doen met een bedrijf uit land X of Y?

Compliance en fraudebestrijding: samenwerking is cruciaal

Compliance en fraudebestrijding vormen een domein waar samenwerking tussen bedrijven en banken cruciaal is geworden. Banken worden geconfronteerd met steeds complexere regelgeving en hogere verwachtingen rond het beheer van sanctielijsten en het voorkomen van financiële criminaliteit. Hoewel AI en automatisering hierbij belangrijke hulpmiddelen zijn, blijft menselijke controle verplicht. Daardoor staan – overigens moeilijk te vinden – compliance officers onder toenemende druk. Dit vereist innovatieve oplossingen om de werkdruk te verminderen en de efficiëntie te verhogen.

Heel wat banken werken nog met klassieke systemenen en zijn onvoldoende wendbaar om snel in te spelen op nieuwe regelgeving. En toch kunnen ze een inhaalbeweging maken. Maar dan moeten ze in eerste instantie hun processen op orde krijgen, vervolgens automatiseren in technologieën om data te capteren en tot slot de inzichten gebruiken om op een gesegmenteerde manier aan de slag te gaan. Op die manier kunnen ze hun controles snel indelen in ‘laag-gemiddeld-hoog’ risicoklassen.

Slimme ecosystemen: gevoelige data veilig delen

Samenwerking biedt hierin duidelijke voordelen. Banken hebben heel veel data, maar kunnen pas echt krachtig worden als ze (complementaire) inzichten van andere instanties daaraan toe kunnen voegen. En dat ligt moeilijk. Nochtans, door gebruik te maken van slimme systemen voor data-anonimisering en de creatie van gedeelde ecosystemen kunnen banken en bedrijven gevoelige informatie uitwisselen volgens de compliance-regels en in een perfect veilige omgeving, zonder hun bedrijfsgeheimen prijs te geven. Op deze manier kunnen zij gezamenlijk en proactief optreden tegen fraude en criminaliteit, zonder dat concurrentieposities geschaad worden. Dat is ook waar Europa op aanstuurt. Het is immers een maatschappelijk probleem, dat samen moet aangepakt worden.

En zo komen we terug bij de fundamentele Europese waarden: samen staan we veel sterker dan elk individueel lid of bedrijf apart.

Samen staan we veel sterker dan elk individueel lid of bedrijf apart.

Conclusie: Europese solidariteit als kracht voor de toekomst

De conclusie is duidelijk. Buiten de eigen datasilo’s treden is voordelig voor alle spelers die hetzelfde doel nastreven. Solidariteit en samenwerking maken Europa krachtiger en beter bestand tegen interne en externe uitdagingen. Bewust kiezen voor een maatschappelijke en ethische koers, ondersteund door innovatieve en gereglementeerde technologie zoals AI, biedt Europa de kans om haar unieke identiteit en positie in de wereld verder te versterken.

Al vraagt dit een blijvende inzet om Europese instituten te verbeteren en verder te integreren. Europa heeft daadkracht nodig en moet zijn eigen instellingen in vraag durven stellen, zodat het een echte eenheid kan vormen en effectief kan handelen in het belang van alle Europeanen.


Beluister ook de tweede aflevering van onze podcastreeks ImpactRadar op Spotify.

Of bekijk hieronder meteen de opname in de studio.