Zorgfraude blijft hoofdpijndossier: dit moeten gemeenten doen om zorgfraudeurs effectief te bestrijden.

3 Min
07/06/2023

Zorgfraude is Nederlandse gemeenten al jaren een doorn in het oog. Jaarlijks verdampen er in de zorg tientallen miljoenen euro’s door toedoen van fraudeurs. Ondertussen komen noodzakelijke verbeteringen om zorgfraude een halt toe te roepen, zoals behoorlijke controle aan de voorkant en structurele monitoring van zorgaanbieders, maar zeer traag van de grond. Op welke manier kunnen gemeenten zorgfraudeurs herkennen? En wat zou er moeten gebeuren om te voorkomen dat ze gecontracteerd worden?

Wanneer belastinggeld in de zakken van fraudeurs verdwijnt, is dat altijd pijnlijk. Vooral als het gebeurt in een sector die toch al gebukt gaat onder financiële en personele tekorten, zoals de zorg. Desondanks is het aantal bekende gevallen van zorgfraude in Nederland omvangrijk. In 2021 kwamen er bij het Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ) liefst 457 signalen binnen over zorgfraude. Een jaar eerder waren het er zelfs 489. Uit onderzoek van Graydon in samenwerking met RTL Nieuws blijkt verder dat er in 2021 ruim 560 zorgaanbieders actief waren die op basis van data en bedrijfskenmerken als dubieus aangemerkt konden worden.

De financiële schade die ontstaat door zorgfraude is omvangrijk. In de regio Twente ging het in 2020 om naar schatting één tot vijf procent van het volledige gemeentebudget voor maatschappelijke ondersteuning en jeugdzorg. Dat komt neer op drie tot 15 miljoen euro, alleen al in de regio Twente. Om de problematiek de kop in te drukken, kondigde minister Helder van Langdurige Zorg en Sport eind vorig jaar aan om meer budget vrij te maken voor de bestrijding van zorgfraudeurs. Desondanks gaan de ontwikkelingen traag en blijven echte verbeteringen bij tal van gemeenten vooralsnog uit.

Chapter 1

Zorgfraude bestrijden begint met potentiële zorgfraude herkennen. Liefst voordat die fraude heeft plaatsgevonden, in plaats van achteraf.

Om zorgfraude effectief te kunnen bestrijden, moet er aan de voorkant nog een hoop werk worden verzet om potentiële frauduleuze zorgaanbieders te kunnen herkennen. Als de fraude eenmaal heeft plaatsgevonden, is het leed immers geschied en is de schade een feit. Natuurlijk kan het contract met een frauduleuze zorgaanbieder verscheurd worden, maar in de regel verklaren ze zichzelf na een succesvolle fraudepoging razendsnel failliet en is er geen euro meer terug te halen. Potentiële fraude wil je dus in beeld hebben vóórdat het plaatsvindt, in plaats van achteraf.

Verreweg de meeste zorgfraudegevallen komen voor in de wijkverpleging en de individuele begeleiding. Samen zijn ze goed voor bijna de helft van de gedocumenteerde fraudegevallen, zo blijkt uit cijfers in het Jaarbeeld 2021 van het IKZ. Binnen die zorgsegmenten zijn het voornamelijk de kleine zorgaanbieders, met minder dan tien zorgverleners in dienst, die verantwoordelijk zijn voor fraudegevallen. Dat komt doordat zorgaanbieders pas vergunningsplichtig zijn wanneer ze minimaal tien zorgverleners in dienst hebben. Voor kleinere zorgaanbieders geldt slechts een meldingsplicht. Dat maakt het voor criminelen vrij gemakkelijk om een zorgbureau te starten met als doel om fraude te plegen.

Chapter 1

Ten tijde van de ‘open house’-constructie waren gemeenten verplicht om zorgaanbieders te accepteren. Die constructie is inmiddels van de baan, maar gemeenten zijn nog allerminst kritisch bij het contracteren van nieuwe zorgbureaus.

Wat de situatie bovendien aanzienlijk heeft verslechterd, is de zogeheten ‘open house’-constructie die tot voor kort gold bij het contracteren van zorgaanbieders. Onder deze constructie waren gemeenten verplicht om nieuwe zorgaanbieders te accepteren. Er mocht dus aan de voorkant geen selectie worden gemaakt. Dit om open marktwerking te stimuleren.

Het gevolg was dat malafide zorgbureaus zich geruisloos konden laten contracteren en gemeenten pas konden ingrijpen nadat de fraude een feit was. De ‘open house’-constructie is inmiddels van de baan, maar gemeenten zijn in veel gevallen nog allerminst kritisch bij het al dan niet contracteren van nieuwe zorgbureaus. Dat terwijl er, blijkens de meest recente cijfers, toch alle reden is om juist extra kritisch te zijn. De zorg staat zowel op financieel als op personeel vlak al jaren onder druk; een goede aanleiding om extra zorgvuldig om te gaan met budgetten en bewaking op gecontracteerde partners.

Chapter 1

Controle aan de voorkant is aantoonbaar de beste manier om zorgfraude effectief te bestrijden. Daar zijn bovendien uitstekende middelen voor beschikbaar.

Dat vraagt om serieuze controle aan de voorkant, dus vóórdat een nieuwe zorgaanbieder wordt gecontracteerd. Controle aan de voorkant is immers, niet alleen als het om zorgfraude gaat, maar voor tal van vormen van bedrijfsfraude, de beste manier om malafide partijen buiten de deur te houden. Bij GraydonCreditsafe helpen we organisaties en bedrijven wereldwijd in alle denkbare segmenten met het zich weerbaar maken tegen kwaadwillende partijen. Zonder uitzondering is controle aan de voorkant aantoonbaar effectief in de bestrijding van fraude.

Er zijn bovendien uitstekende middelen beschikbaar om dergelijke controleslagen in te richten. Het gemeentepakket van GraydonCreditsafe biedt een set van standaardoplossingen waarmee gemeenten relatief eenvoudig een risico-inschatting kunnen maken van nieuwe, maar ook van bestaande zorgaanbieders in hun regio. Binnen die oplossingen kijken we naar een uitgebreide lijst van kenmerken, zowel van de zorgbureaus zelf als van hun individuele bestuurders. We kijken bijvoorbeeld of zorgbureaus onevenredig veel winst maken, of hun bestuurders opmerkelijke nevenactiviteiten hebben, en of er opvallende mutaties in bedrijfsstructuren of vestigingsadressen zijn geweest. 

Zo combineren we allerlei uiteenlopende datapunten, volledig conform de AVG en in lijn met alle relevante wetgeving, om te kunnen komen tot een objectieve, onderbouwde risico-inschatting. Daarmee zijn gemeenten in staat om op basis van harde data en feiten, in plaats van met de natte vinger, de juiste aanbieders te contracteren. Aanbieders die in de wedstrijd zitten om oprecht kwalitatief goede zorg te leveren, in plaats van te hoge declaraties in te dienen voor slechte of zelfs helemaal niet geleverde zorg.

De zorg betalen we met z’n allen. Mensen die zorg nodig hebben, hebben recht op kwalitatief goede zorg – maar alle Nederlanders hebben recht op een stelsel waarbinnen gemeenten zorgvuldig omgaan met gemeenschapsgeld dat zij bij zorgaanbieders besteden. Daarom is het tijd om zorgfraudeurs buitenspel te zetten en nu eens echt serieus aan de slag te gaan met de bestrijding van zorgfraude. De mogelijkheden zijn er. Nu de wil nog.

Whitepapers

De laatste best practices in credit, risk en data management.

Dossier Cliëntenonderzoek

Voorkom hoge boetes: Voldoe in 10 stappen snel en efficiënt aan de Wwft.

Trends in risicomanagement

Breng kennis samen in een 'Closed Industry User Group'.

Gerelateerde blogartikelen

De laatste trends in credit, risk en data management.